Медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігін жақсарту үшін білікті кадрлардың, заманауи жабдықтардың және денсаулық сақтау мекемелерінің болуы маңызды аспект болып табылады, деп хабарлайды AtyrauPress тілшісі.
2024 жылы Атырау облысының денсаулық сақтау саласын дамытуға жергілікті бюджеттен 19 млрд теңге бөлінді. Өткен жылы қандай жұмыс атқарылды, қанша дәрігер жетіспейді және ауылдарға жас мамандар қалай тартылуда?
Облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Қайсар Әбдалиевтің айтуынша, бір жыл ішінде медицина саласында үлкен жұмыс атқарылған. Егер соңғы бес жылда кадр тапшылығы байқалса, қазір басқа өңірлерден жас мамандарды тарту жұмыстары жүргізілуде. Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесіндегі реформалар ел тұрғындарына медициналық көмектің сапасын жақсартуға және дәрігерлерге лайықты еңбекақы төлеуге бағытталған. Қазір аймақта 1660 дәрігер және 5339 орта буын қызметкерлері жұмыс істейді. Медицина қызметкерлері үшін түрлі төлемдер мен жәрдемақыларды жоспарлы түрде арттыруға ерекше назар аударылады. Жыл сайын жаңадан келген медицина қызметкерлеріне, сондай-ақ, медициналық жоғары оқу орындарының жас түлектеріне әлеуметтік қолдау жақсарып келеді. Денсаулық сақтау басқармасының бастамасы бойынша кадрларды тұрақтандыру мақсатында облыс әкімінің қолдауымен 2023 жылы 5 мамырда "Атырау облысына медицина қызметкерлерін тартудың 2023-2025 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары" бекітілді. Облыстық мәслихаттың шешіміне сәйкес жас және шақырылған мамандарға берілетін жәрдемақы көлемі аудан шегінен тыс жерлерде 5,0 млн., ауылдардағы медициналық ұйымдарға жұмысқа орналасса 8,5 млн. теңге, көтермелеу сомасы 10,0 млн. теңгеге дейін жеткізілді.
Бүгінгі таңда төлемдерді 108 маман алды. Сонымен қатар, бірнеше жылдан бері облыс әкімінің оқу гранты бөлініп келеді.
"Мемлекет медицина қызметкерлерін қолдауға көп көңіл бөледі. Өздеріңіз білетіндей, өңірлерге жұмыс істеуге келген жас мамандарды әлеуметтік қолдау шарасы кадрларды жергілікті жерлерде бекітудің маңызды факторы болып табылады. Облыста өңірге білікті мамандарды тарту үшін бірқатар ынталандыру шаралары іске асырылуда. Өңірдің мемлекеттік медициналық мекемелеріне біржолғы үстемеақы төлеу есебінен 140 дәрігер жұмысқа орналастырылды. Биыл басқа өңірлерден келген және тек оқуын бітірген жас мамандарға төленетін біржолғы үстемеақы мөлшері екі есеге ұлғайды. Ауылдарда жұмыс істеуге келіскен дәрігерлерге 10 миллион теңгеден, аудан орталықтарында – 8,5 миллион теңгеден, қалада – 5 миллион теңгеден төленді. Медицина қызметкерлеріне арналған бірегей тұрғын үй бағдарламасы аясында 42 дәрігер тұрғын үй алды. Бұл бағдарлама 5% төмендетілген мөлшерлеме бойынша бастапқы жарнасыз 25 жылға дейінгі мерзімге кредит беруді көздейді. Қосымша 105 қызметтік пәтер сатып алынды. Халықтың денсаулығын жақсартуға және медициналық қызметтердің қолжетімділігін арттыруға бағытталған жұмыстар жалғастырылады", - дейді Қайсар Әбдалиев.
Оның айтуынша, бүгінде облыста 139 дәрігер жетіспейді. 2024 жылдың 9 айында 107 дәрігер жұмысқа қабылданды, әртүрлі себептермен 224 дәрігер жұмыстан шығарылды. 213 дәрігер босану және бала күтімі бойынша демалыста. Мамандардың жетіспеушілігіне байланысты медициналық мекемелерде зейнеткерлік жастағы 173 дәрігер жұмыс істейді. Біздің облыста негізінен акушер-гинекологтар, жалпы практика дәрігерлері, терапевттер, хирургтар, сәулелік диагностика дәрігерлері жетіспейді. 2018 жылдан бастап резидентура бағдарламасы бойынша оқитын мамандарға гранттар қарастырылған. Биыл дәрігер атағына үміткер 113 атыраулық облыс әкімдігінің гранттарын алды. Оның 82-сі бакалавриатқа, 31-і резидентураға түсті.
Дәрігерлер тапшылығы проблемасын шешу мақсатында өңірге мамандар тартылады. Атырау облысына медицина қызметкерлерін тартудың 2023-2025 жылдарға арналған бекітілген іс-шаралар жоспары аясында биыл 108 дәрігер біржолғы үстемеақы алды. Оның ішінде 77 маман қаланың мемлекеттік медициналық ұйымдарында, қалған 31 маман ауылдық жерлерде жұмыс істейді. Олардың кейбіреулері шақыру бойынша келді, басқалары оқуын бітіргеннен кейін Атырауда еңбек жолын бастады. Бұдан басқа, облыс әкімдігі медицина қызметкерлерінің үздіксіз кәсіби дамуы үшін олардың біліктілігін арттыру үшін жағдайлар мен мүмкіндіктер жасайды. Мәселен, 2022 жылы облыста 846 бейінді маман, оның ішінде Израиль мен Германиядан келген 105 маман үшін көшпелі шеберлік сыныптары өтті. 2023 жылы 431 медицина қызметкері "Қазақстан Республикасы Президенті Іс Басқармасының Медициналық орталығының ауруханасы" ШЖҚ РМК базасында біліктілігін арттырды.
"Бүгінгі таңда медицина қызметкерлерінің кадр тапшылығы 139 адамды құрайды, негізінен, жалпы практика дәрігерлері, акушер-гинекологтар, анестезиологтар–реаниматологтар, инфекционистердің тапшылығы сезіледі. Осы орайда, ең көп зардап шегетін аудан - Жылыой. Сонымен қатар, 213 дәрігер декреттік демалыста. Кадр тапшылығын зейнеткер дәрігерлер есебінен жабуға тырысамыз, олардың саны бүгінде 173 адамды құрайды, оның 123-і қалада және 51-і аудандарда. Мамандар жұмысқа "Еnbek.кz" электрондық порталы арқылы шақырылатынын атап өткім келеді. Қызметкер мен жұмыс берушінің арасында келісімшарт жасалады", - деп түсіндіреді Қайсар Әбдалиев.
Өткен жылы медициналық кадрларды тартуға бағытталған жұмыстардың нәтижелері бойынша облысқа 118 маман келді. Олардың барлығы дәрігерлер жетіспейтін мемлекеттік медициналық ұйымдарға жіберілді.
Облыстық денсаулық сақтау басқармасы басшысының айтуынша, биыл әр түрлі медициналық жоғары оқу орындарының 155 түлегі кепілдік хаттарын алды, бірақ олардың барлығы өңірге келе бермейді. Одан әрі оқитындар және қосымша бейіндік білім алу үшін резидентураға түсетіндер бар. Мәселен, облыстық перинаталдық орталыққа, олардың баспасөз қызметінің мәліметінше, 2022-2023 жылдары жеті жас маман келсе, биыл тағы төрт маман келеді деп күтілуде, бұл акушер-гинеколог, неонатолог, екі анестезиолог-реаниматолог. Осылайша, штат толығады. Бүгінде орталықта барлығы 61 дәрігер жұмыс істейді. Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінің Акушерлік және гинекология мамандығы бойынша резидентура бітіріп 2022 жылы Батыс Қазақстан облысынан Атырауға келген жас мамандардың бірі - 29 жастағы акушер-гинеколог Дастан Закарин. Ол 2019 жылы резидентураға емтихан тапсыру кезінде Атырау облысы әкімінің грантын жеңіп алды.
"Медициналық ЖОО-да оқу бакалавриат, интернатура және резидентура болып бөлінеді. 2012 жылы "Жалпы медицина" факультетіне грантқа түсіп, 2017 жылы "Акушерлік және гинекология" интернатурасын таңдап, сол жерде резидентурада оқуын жалғастырды. 2019 жылы резидентураға емтихан тапсыру кезінде Атырау облысы әкімінің грантын жеңіп алдым. Резидентураның екі жылын Ақтөбеде өткіздім, үшінші жылы мені Атырау қаласының ОПО-да одан әрі оқуға шақырды", - дейді жас маман.
Дастан медициналық университетте оқудың басқа оқу орындарынан қалай ерекшеленетінін айтады, олар ең күрделі, бірақ сонымен бірге ең қызықты, сондықтан егер мектеп түлектері болашақта өздерін дәрігер ретінде көретін болса, онда олар төзімділікті, еңбекқорлықты, стресске төзімділікті үйренуі керек. "Мысалы, егер басқа жоғары оқу орындарында оқу маусым айының басында аяқталса, онда дәрігерлер жазғы сессияны шілде айының ортасында аяқтады, ал қысқы демалыста ең көп дегенде 10 күн демалды. Сессиялар әрдайым қиын болды, бірнеше кезеңдерде және емтихандар арасындағы үзіліс 2-3 күн болды. Жұптар 2-3 сағатқа созылды, анатомия 4 сағатқа созылды. Оқу күні таңғы 8-де басталып, кешкі 5-6-да аяқталды. Бұл ретте келесі оқу күніне дайындалуға уақыт болу керек еді. Төртінші курста бізде 4 бөлім болды: терапия, хирургия, педиатрия және гинекология. Сол кезде мен өзім үшін акушер-гинеколог болғым келетінін түсіндім және шештім", - деп бөлісті Дастан. Жас дәрігер Атырау ОПО-да жұмыс істеген алғашқы жылын ерекше жылулықпен еске алады. Аға жолдастардың көп нәрсені қалай қолдағанын және үйреткенін айтады. Дәрігер үшін жұмыс-бұл екінші үй, сондықтан "үйдегі ауа-райы"ұжымға байланысты. Ол бүкіл ұжымды жылы қабылдағаны үшін риза. Өйткені, бұл бастаушы маман үшін өте маңызды. "Дәрігердің жұмысы-бұл физикалық және психикалық тұрғыдан ауыр жұмыс. Өйткені, біз басымызбен, қолымызбен жұмыс істейміз, шаршаймыз. Күн сайын үйге оралып, жұмыста ойларымыз қалады және пациенттеріміз үшін алаңдаймыз. Бұл орасан зор еңбек, дәрігерлердің жетіспеушілігі мен жалақының төмендігіне байланысты біз көп кезекшілікке мәжбүр боламыз. Бірақ мен шағымданбаймын, мен өз кәсібімді шын жүректен жақсы көремін және не істеймін. Жас маман ретінде мен үшін көптеген кезекшілік - бұл көп нәрсені үйренуге және тәжірибе жинауға мүмкіндік. Бірақ қазір дәрігерлер алатын жалақы ақталмайды, сондықтан билік дәрігерлерді жақсы жағдайлармен, мансаптық өсу мүмкіндігімен және жоғары жалақымен "азғыру" әдістерін ойлап табуы керек", - дейді Дастан.
Биыл медицина саласын дамытуға бюджеттен 19 млрд теңге бөлінді. Бұл қаражатқа медициналық ұйымнан 45 жаңа көлік және 245 миллион дәрі-дәрмек пакеті сатып алынды. Бүгінгі таңда 10 нысанның құрылысы аяқталды, қосымша 26 нысан салынуда. Ал 2027 жылға дейін 24 жаңа мекеме салу жоспарлануда. Осы жылдың соңына дейін 12 нысан тапсырылады, келесі жылы тағы 2 нысан пайдалануға беріледі. Бүгінгі таңда алғашқы медициналық-санитарлық көмек бір орында тұрмайды, ол үнемі жетілдіріліп отырады, оны ұйымдастыруда жаңа тәсілдер енгізілуде.
Басқарманың бастамасымен облыс әкімдігінің қолдауымен құрылыс басқармасының тапсырысы бойынша 2023 жылы 10 медициналық нысан тапсырылды, биыл 26 нысан іске асырылуда. Оның ішінде 8 нысан "ауылдық денсаулық сақтауды жаңғырту"ұлттық жобасы аясында аяқталды. Бүгін Индер ауданы Есбол ауылында амбулатория және "Нұрсая" және "Өркен"шағын аудандарында ауысымда 250 адам қабылдайтын 2 емхана құрылысы аяқталды. Облыстық онкологиялық диспансер жанындағы жедел медициналық жәрдем станциясы мен радиологиялық корпус үшін жаңа ғимараттың ЖСҚ түзету жүргізілуде. "Алдағы жылдары біз бірқатар жобалардың құрылысы мен жобалау жұмыстарын бастаймыз. Денсаулық сақтаудың тағы бір негізгі жұмысы – басқармаға қарасты медициналық мекемелердің материалдық-техникалық базасын жаңғырту. Осы жұмыстар аясында бюджет есебінен ғимараттарға жөндеу жұмыстары жүргізіліп, мекемелердің қажеттіліктері мен сұраныстарына сәйкес медициналық жабдықтар мен санитарлық автокөлік сатып алынады. Шағын емес ірі мұнай компаниялары есебінен жасалуда", - деп атап өтті облыстың бас дәрігері. Мысалы, онкологиялық аурухана жанындағы радиологиялық бөлімшенің бір қабатты ғимараты, онда негізінен қатерлі ісіктері бар науқастарға сәулелік терапия жүргізіледі және әртүрлі ауруларды диагностикалау үшін радиоизотоптық зерттеу әдістерін қолданады, NCOC компаниясының "әлеуметтік инвестициялар жобасы"бағдарламасы аясында салынуда. Шарт бойынша корпус 2025 жылдың екінші тоқсанында тапсырылуы керек және онкологиялық диспансердің жаңа корпусына негізгі қосымша болады, ол кейінірек тұрғызылады. Корпустың жалпы құны-6 млрд 169 млн теңге. Статистикаға сүйенсек, облыста күн сайын онкологиялық аурулардың жаңа жағдайлары тіркеледі. Диспансердің мәліметінше, 2024 жылдың 9 айының қорытындысы бойынша 842 жаңа өсім фактісі тіркелген, 2023 жылы қаңтардан қазанға дейін 849 жағдай болған. Есепте барлығы 5325 адам тұр. Бұл ретте 2024 жылы қатерлі ісіктерден болатын өлім-жітім өткен жылмен салыстырғанда 21 пайызға азайды. Бұл ретте өлім құрылымында бірінші орында-өкпе обыры, екінші орында-асқазан обыры. Сонымен қатар, Алмалы ауылында мүгедек балалар мен ересектерге арналған 150 орындық заманауи оңалту орталығының құрылысы жүріп жатыр. Нысанның құрылысы өткен жылы басталды және жоспар бойынша келесі жылдың сәуір айында пайдалануға беріледі. Құрылыс объектісінің басшысы Жалғас Апеновтың айтуынша, орталық мүмкіндігі шектеулі жандарға стандартты әлеуметтік-экономикалық, медициналық, психологиялық, еңбек, мәдени және заңгерлік қызметтер көрсететін болады. "Үш қабатты ғимаратта сауықтыру-жүзу бассейні, спорт залы және конференц-зал қарастырылған. Мекемеде медициналық кабинеттер мен оңалту залы бар. Асхана да жабдықталған. Пациенттерді оңалту үшін үш аймақ болады. Олар медициналық, әлеуметтік және психологиялық оңалту аймақтарына бөлінеді. Орталықта тұз шахтасы, электрмен сәулелік емдеу, ингаляциялық кабинет, физиологиялық және механикалық емдеу, су және инемен емдеу сияқты терапевтік кабинеттер бар. Ағаш өңдеу және сурет салу топтары да жұмыс істейді. Ғимаратта барлығы 7 лифт орнатылды", - деді Жалғас Апенов. Медициналық мекеменің жалпы ауданы 5 гектарды құрайды, оның ішінде 10 591 шаршы метр 5 бөліктен тұратын нысанды құрайды. 18 мың метр көгалдандыруға арналған. Сондай-ақ, аумақта жедел жәрдем көліктеріне арналған тұрақ және көлікті жөндеуге арналған арнайы аумақ қарастырылған. Ең қызығы, орталық учаскесінде көкөніс өсіруге арналған жылыжай салынуда. "Қазір сумен жабдықтау, Жылу және электрмен жабдықтау жұмыстары жүргізілуде, жол төсемі салынуда. Жиһаз күтілуде. Бұл аймақтағы алғашқы заманауи оңалту орталығы болады. Мұндай кешен Орал қаласында да іске қосылуы тиіс", - деп атап өтті Апенов. Айта кету керек, қазір облыс бойынша мүгедектігі бар ересектерге арналған 55 орындық бір оңалту орталығы жұмыс істейді. Ол "Привокзальный" шағын ауданында орналасқан. Онда жылына екі рет 16 жастан асқан 100 адамға дейін оңалту жүргізіледі. Алмалы қаласында заманауи оңалту орталығын іске қосу арқылы мүмкіндігі шектеулі жандарды осы медициналық қызметпен қамту мәселесін жоспарлы түрде шешеді деп күтілуде.
Эмир Артуров
Аударған: Амандық САҒЫНТАЙҰЛЫ
