Жетінші жыл қатарынан Кенөзек ауылдық округінің аумағында диқандар көкөніс және бақша дақылдарын өсірумен айналысуда.
«ПК» тілшісі алқап басында болып қайтты. Дәулеткерей Қалдыбаев бұрын түрлі салаларда, соның ішінде мемлекеттік қызметте де еңбек еткен. Кейіннен ауыл шаруашылығымен айналысуға шешім қабылдап, өсімдік шаруашылығына бет бұрды.
Арманы мен мақсатын іске асыру үшін Кенөзек ауылдық округінен 16 гектар жер телімін алды. Алғашқы жылы құжаттарды рәсімдеумен айналысты. Кейінірек егістікті төрт түліктен қорғау үшін қоршау тұрғызды. Алғашқы тәжірибелік егістікті 1 гектар аумақта жүргізді. Ол кезде пандемия басталып, халық үйде қамалып отырғанда, Даулеткерей көмекшілерімен бірге егістік басында еңбек етті.
Келесі жылы 4 гектар, кейін 6-7 гектарға дейін кеңейтті. Қазір егістік аумағы – 16 гектар.
— Адам денсаулығы үшін табиғи, экологиялық таза өнім тұтыну маңызды. Сондықтан жергілікті тұрғындар үшін көкөніс пен бақша өнімдерін өсіруге тырысамын. Жермен жұмыс істеу маған ұнайды, еңбек жемісі әрдайым тәтті болады. Қала әкімдігі «Дина» базарынан сауда орны бөліп берді, өнімдерімізді сонда өткіземіз, — дейді «Дәулет» шаруа қожалығының жетекшісі.
Сусыз да, шегірткемен де күрескен жыл Өткен жыл кенөзектік диқандар үшін ауыр болды. Облыстың көп бөлігін су басса, Кенөзек алқаптары керісінше ылғал тапшылығынан зардап шекті. Өйткені Бухарка өзеніндегі су деңгейі күрт төмендеді. Ең қынжылтатыны – Зарослый және Перетаска арналары суға толып, тіпті кей жерлерде арнасынан асып жатты. Бұл аз болғандай, шегірткелер қаптап, шаруаларды әбігерге салды. Көктемгі тасқын каналдардың жағдайын әшкерелеп берді. Олар ондаған жылдар бойы қараусыз қалғандықтан, су өз еркімен ағындап, тұрғын үйлер мен ауылшаруашылық алқаптарын шайып кетті. Кенөзек диқандары көмек сұрап, әр есікті қақты. Қалалық әкімдік, мәслихат депутаттары уәде бергенімен, тасқыннан зардап шеккен елдімекендерде бөгет салу жұмыстары жүргізіліп жатты.
Нәтижесінде тек «Атырау облысы Су Арнасы» КМК техникамен көмектесті. Аграрийлер сырттан көмек күтпей, өз күштерімен канал жөндеуге кірісті. Әйелдер мен ер адамдар қолдарына күрек пен тырнауыш алып, арналарды тазалауға кірісті. Бірақ мұның пайдасы шамалы екенін түсініп, он шақты шаруа қожалығы бірігіп, сағатына 160 мың теңгеге жалдамалы шынжыр табанды экскаватор жалдады. Қиындығына қарамастан, олар 700 метр канал арнасын тазалап, су қайтадан аға бастады. Соның арқасында биыл Бухаркада су жеткілікті.
Шегірткемен де күрес оңай болмады. Кенөзек тұрғындары республикалық телеарнаны шақырғаннан кейін ғана фитосанитария мамандары келді.
Алайда тексеруге келген инспекторлар шарасыздық танытып, келесі жылы өңдеу жүргізілетінін айтып, кетіп қалды. Биыл өткен жылғы жағдайды ескерген Дәулеткерей алдын ала зиянкестерге қарсы өңдеуге өтінім беріп қойды. Жуырда фитосанитарлар мердігерді анықтау үшін тендер өтіп жатқанын, содан кейін өңдеу басталатынын хабарлады. Маусым басталды 15 сәуірде шаруа қожалығы көктемгі жұмыстарды бастап, егістік алқапты жыртудан кірісті.
Арнайы техника арықтар мен су жүретін каналшаларды дайындады. Мамыр мерекелерінен кейін егістік су жүйесін тексеру жұмыстары басталды. Қазір насос, құбырлар тексеріліп, су жүргізуге дайындық жүріп жатыр.
— Ертең құбырмен су жүргіземіз, 4 гектар аумақты дымқылдаймыз. Арғы күні, яғни 12 мамырдан кейін көкөніс пен бақша дақылдарының тұқымын егеміз, — дейді Дәулеткерей.
Айтпақшы, былтырғы еңбегі ескеріліп, қала әкімінің алғыс хатына ие болған. Табиғатпен үндес тіршілік Кенөзек округінің аумағы кең. Біз де бұған көз жеткіздік. Редакциялық көлік ауылдық округтің соңғы асфальт жолына дейін жетіп, одан әрі шұрық-тесік жолмен жүруге тура келді. Жүргізушіміз алда тағы 5 шақырым бар екенін айтып, көліктің «стресс жағдайында» екенін меңзеді. Бірақ жолға шықтық. Бақытымызға орай, біркелкі далалық жол табылып, шаруа қожалығының алқабына жеттік.
Жол бойында әсем табиғатты тамашаладық. Қалықтаған құстар, жайқалған жасыл шөп, толық арнамен ағатын канал, көгілдір аспан... Канал маңындағы көпірде құлындарымен су ішіп тұрған жылқы табыны мен кербез қоңыр түйелерді көрдік. Даланың еркелері – тышқан тәрізді тушканчиктер де қашып жүрді.
Тамаша көрініс! Көкөнісшілер – зейнет жасында Егістікте күннің аптабынан қорғанып, бетін жауып алған әйелдер жұмыс істеуде. Каналшалармен алғашқы су жүріп жатыр. Даулеткерей қаладан болмағандықтан, бізге Нұрсұлу есімді жұмысшы басшылық жасап, бәрін таныстырды. Фотоаппаратпен жүріп, жұмысшы әйелдерді шақырдық. Сырттай қарағанда жап-жас көрінген жұмысшылар зейнет жасындағы жандар болып шықты!
63 жастағы Нұрсұлу мен Жұлдыз – Жанаталап ауылының тұрғындары. Кеңес заманынан бері көкөніс пен бақша шаруашылығымен айналысып келеді.
— Зейнет жасында жұмыс істеу қиын емес пе? – деген сұрағымызға күле жауап берді:
— Жоқ, бұл біз үшін үйреншікті шаруа. Аяғымыз да, қолымыз да, бүкіл денеміз де осы жұмысқа бейімделген. Біз онсыз тұра алмаймыз. Бүгін біз суару жұмыстарын жүргізіп жатырмыз. Бүкіл алқапты дымқылдап, кейін тұқым егеміз. Сәуірде аулада қызанақ, баклажан, бұрыш көшеттерін ектік. Мамыр соңында оларды алқапқа көшіреміз. Барлығын өз қолымызбен істейміз. Бес адам бір күнде 3,5 гектар алқапқа тұқым сеуіп үлгереміз, – дейді Нұрсұлу Мағзұмова.
Жалғыз ер адам – 52 жастағы Өтеміс, ол «Қазгидрометте» катер жүргізіп, өзеннің жағдайын бақылайды. Ауысыммен жұмыс істейтіндіктен, алқапта да жұмыс істеуге үлгереді. Бұлар ең үлкен жастағы жұмысшылар емес екен. Егістіктің басқа шетінде демалып отырған тағы үш көкөнісші – 73 жастағы Слухия Молдашева, 69 жастағы Роза Олжағалиева және 63 жастағы Лия Қадралиева. Олар Кызылбалық, Амангелді және Құрманғазы ауылдарынан. Еңбек өтілдері 40–50 жылға жетеді. Бұрын марқұм аграрлық ардагер Үмбет Сұлтанов басшылық еткен «Алғабас» ЖШС-де жұмыс істеген. Соңғы үш жылда «Даулет» қожалығында еңбек етіп жүр.
— Жасымыз келгенде неге демалмаймыз?
Мұны балаларымыз да сұрайды, – дейді 50 жылдық еңбек өтілі бар Слухия Молдашева.
– Алайда бұл жұмыс бізге қуаныш сыйлайды. Табиғат аясында, көз алдыңда жасыл өскін бой көтеріп, тіршілік жаңғырып жатқаны қандай тамаша! Көшеттердің бой көтеруі, өнімнің пісіп-жетілуі – шексіз қуаныш. Бұл – табыс көзі де, немерелерімізге көмек, қысқа қор жинау мүмкіндігі. Әрқайсымыздың 0,5 гектардан жеріміз бар. Жақында егістік басында уақытша баспаналар салып, бір-бірімізге қонаққа барып, сырласатын боламыз. Таңертеңгі 9-да келіп, кешке автобуспен қайтамыз. Жұмыс істеуге неге болмайды?!
Алма ТУРГАН
