Бүгінде ауылды дамыту жөнінде көп айтыла бастады. Бірақ одан шығар нәтиженің қарқыны тым баяу. Мысалға ауыл шаруашылығын, соның ішінде егіншілік тақырыбын алып көрсек, негізінен шөл және шөлейтті аймаққа жататын Атырау облысында бұл саланың проблемаларын шешуге тыңғылықты іс-әрекеттің керек екені рас. Осы тақырып бірнеше мәрте түрлі деңгейдегі мінберлерден айтылып, тіпті алдыңғы кезекте шешілуі тиіс проблемалар санатына енгізілгенімен жүйелі жұмыс істеп кеткен жергілікті диқан некен-саяқ. Ал, оның кілтипаны тағы да сол мемлекеттік органдарға тіреледі.
Сол себепті, халықпен жүзбе-жүз кездескенде көтерілген мәселелердің негізінде ахуалды жан-жақты зерделеп алған Парламент Мәжілісінің бір топ депутаты Қазақстан Республикасының Су ресурстары және ирригация министрі Нұржан Нұржігітов пен Атырау облысының әкімі Серік Шәпкеновке депутаттық сауал жолдады. Олардың айтуынша, Атырау облысының Исатай ауданындағы Бақсай, Нарын және Сборный суару арналарының техникалық жағдайын жақсарту және суармалы егіншілікті дамыту үшін біршама ізденіпті.
Атырау облысы аумағында қазір 3,2 миллион гектардан астам ауыл шаруашылығы алқабы бар екен. Алайда оның нақты пайдаланып жатқан суармалы алқабы – небәрі 5321 гектар ғана. Салыстырмалы түрде алғанда, бұл жалпы көлемнің 33 пайызынан төмен. Оған негізгі себеп – су шаруашылығы инфрақұрылымының тозуы, су арналарындағы өткізгіштік қабілеттің төмендеуі, механикалық тазарту жұмыстарының жүйелі түрде жүргізілмеуі, автоматтандыру деңгейінің төмендігі және білікті кадрлардың жетіспеушілігі.
Бұл мәселелер судың мақсатты тұтынушыға жетпей, ысырап болуына әкеліп соқтырып отыр. Атап айтқанда, аталған су арналары тереңдету, түбін тазарту, жағалауын нығайтып, су реттегіш құрылғыларын жаңарту және күрделі жөндеуді қажет етеді. Өйткені, лай, балдыр, қамыс пен басқа да суды бөгейтін қалдықтардың жиналуы су айналымын кешеуілдетіп, ауыл шаруашылығы жерлерін сумен қамту мүмкіндігін шектеп келеді. Бұл жағдай аудандағы Аққыстау, Жанбай, Зинеден, басқа да ауылдардағы егіншілік пен мал шаруашылығының дамуына кері әсерін тигізуде.
Аталған арналар – осы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық өмірінің өзегі. Егер уақытында оң шешім қабылданбаса, бұл мәселе ауыл тұрғындарының әлеуметтік жағдайының нашарлауына және көші-қон үдерісінің күшеюіне себеп болуы да мүмкін.
Осыған байланысты, Парламент Мәжілісі Аграрлық мәселелер комитетінің мүшелері Еркебұлан Мәмбетов, Қазыбек Әлішев, Нұржан Әшімбетов, Аманжол Әлтай, Жигули Дайрабаев, Павел Казанцев, Данияр Қасқарауов, Ислам Сұңқар, Айдарбек Қожаназаров, «Ауыл» партиясы фракциясының депутаттары Қарақат Абден, Николай Арсютин, Анас Баққожаев, Аян Зейнуллин, Ерболат Саурықов, Таңсәуле Серіков, «AMANAT» партиясы фракциясының мүшесі Дүйсенбай Тұрғанов және «Ақ жол» ҚДП фракциясының мүшесі Серік Ерубаев жуырда министр Нұржан Нұржігітов пен облыс әкімі Серік Шәпкеновке мынадай нақты шараларды іске асыруды ұсынды:
- Суармалы арналарды қалпына келтіру бойынша кешенді техникалық-экономикалық негіздеме дайындау;
- Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік тетіктерін қолдана отырып, су үнемдеу (тамшылатып және жаңбырлатып суару) технологияларын енгізу;
- Қосымша су жинақтаушы қоймаларды салу және су тасқыны кезінде суды тиімді пайдалану жүйесін құру;
- Су арналарының бойындағы инженерлік инфрақұрылымды цифрландыру және автоматтандыру;
- Су шаруашылығы саласындағы кадрлық әлеуетті арттыру және мамандар даярлау жүйесін жетілдіру.
Бұл мәселелердің оң шешілуі осымен сабақтас басқа да проблемалардың түбегейлі шешуге зор ықпал ететіні сөзсіз. Жасыратыны жоқ, ауыл халқына төбесінен төмен қарай алтын құюдың қажеті жоқ, тек күнделікті тұрмысына кедергі келтіретін күрделі түйіндерді үйлестіріп берсе болғаны.
Оған қоса, Исатай ауданындағы төмендегі мәселелер де жергілікті халықтың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларына әсер ететінін депутаттар сауалда атап өткен:
«Өңірдегі ауылдық жерлерде барлық әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы тиісті деңгейде жасалған, болған мәселелер кезегімен өз шешімін тауып жатыр. Дегенмен, Исатай ауданына қарасты шалғай жатқан Қызыл үй және Жасқайрат елді мекендері тұрғындарының осы ауылдарға баратын жолдың жағдайы мен халыққа уақытылы медициналық жедел жәрдем көрсетуге қатысты көтеріп жатқан мәселелері бар.
Осыған байланысты келесі ұсыныстарды қарастырып шешуді ұсынамыз: - Исатай ауданынан Қызыл үй және Жасқайрат ауылдарына баратын ауыларалық автомобиль жолдарын салуды қолға алу;
- Қызыл үй және Жасқайрат ауылдары тұрғындарына медициналық көмек көрсету үшін арнайы жедел жәрдем көлігімен қамтамасыз ету»
Депутаттар атап көрсеткендей, аталған шаралар ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуға, жергілікті жерден жаңа жұмыс орындарын ашып, су ресурстарын тиімді пайдалануға және ауыл тұрғындарының тұрмыс сапасын жақсартуға септігін тигізетіні сөзсіз. Ауылдың дамуы деген күрделі жобаның өзі осындай мәселелерді шешу арқылы жүзеге асатынын ескерген жөн.
Қуат ҚОСЫМБАЕВ
